کنترل و کاهش مواجهه با گردوغبار سیلیس در کارگاهها و کارخانجات دارای پتانسیل آلایندگی

کنترل و کاهش مواجهه با گردوغبار سیلیس در کارگاهها و کارخانجات دارای پتانسیل آلایندگی

سیلیس نام کلی از مواد معدنی با ترکیب شیمیایی سیلیسیوم و اکسیژن بوده  که بصورت اکسید سیلیسوم شصت در صد از لایه خاک را تشکیل می دهد و به دو شکل سیلیس غیر کریستالی[1]، سیلیس کریستالی[2] با خصوصیاتی از قبیل بدون بو، بدون رنگ، غیر قابل ترکیب( البته کوارتز اندکی در مایعات بدن بشکل اسید سیلیسیک حل می شود و از طریق ادرار دفع می گردد)  می باشد(1).

ساختار مولکولی سیلیس آمورفوز بصورت غیر منظم است ولی سیلیس  پلی مورف دارای ساختار مولکولی منظم و دارای استحکام مولکولی بیشتری است. سیلیس  کریستالی در قیاس با سیلیس آمورف دارای سمیت بیشتری است و توان بیشتری را در ایجاد بیماری سیلیکوزیس دارند.. در طبیعت شکل کوارتز الفا فراوانتر از بقیه دیده می شود و بدلیل فراوانی آن در طبیعت،  اصطلاح کوارتز اغلب بنام سیلیس کریستالی بیان می شود.

سیلیس های کریستالی پلی مورف می تواند طی فرایند های صنعتی تحت حرارت زیاد از قبیل تکلیس خاک دیاتومه، ساختن سرامیک، تامین ماسه ریخته گری،پروسه های ریخته گری، تولید کاربید کلسیم تولید شوند. سیلیس های کریستال بطور طبیعی در بسیاری از مواد از قبیل گرانیت، فلد سپا و همچنین بعنوان یک ترکیب اصلی ازشن و  ماسه  موجود در زمین یافت می شوند.

 کارگران شاغل زیادی در صنایع  از قبیل کار در تونل –  معدن – تامین ماسه ریخته گری - ریخته گری مواد- سنگ کاری ساختمان- عملیات خاکی- تولید پلاستیک -صنایع  شیشه گری – سند بلاست   با ماسه پرانی- فعالیتهای ساختمانی- معادن شن و ماسه- سفال گری- عملیات ساختمانی- حفاری- کشاورزی-چکش کاری-سرامیک و آجر سازی، برش کاری سنگ، تولید سیمان پورتلند، بتون ریزی، ساخت صابون، دترجنتها و... با سیلیس کریستالی از طریق  هوای تنفسی مواجهه دارند(2).

استنشاق گرد وغبار سیلیس در یک دوره زمانی و با غلظتهای کافی می تواند سبب شکل گرفتن آسیب بافتی  گشتــه که شکل ویژه آن در ریه بصورت نودولهای الیافی بصورت مجزا یا مجتمع دیده می شود. بیماری سیلیکوزیس به سه نوع : حاد ؛ تحت حاد ومزمن دسته بندی شده و میزان  بروز آن به طول مدت تماس، غلظت گرد و غبار سیلیس کریستالی، سایز ذرات و خصوصیات فردی  بستگی دارد و ضمناً مواجهه با ذرات سیلیس کریستالی قابل تنفس می تواند سبب افزایش بروز بیماری توبرکلوزیس (سل) شود. 

در کشور امریکا بیش از 7/1 میلیون کارگر درصنایع  با سیلیس کریستالی تنفسی تماس دارند و هر سال بیش از 250 نفر از میان کارگران یاد شده بدلیل ابتلا به بیماری سیلیکوزیس فوت می نمایند.

 در ایران آمار دقیقی از تعداد کارگران در مواجهه با سیلیس کریستالی تنفسی، موجود نمی باشد ولی موارد بیماری نادر سیلیکوزیس حاد در استانهای غربــی کشور گزارش گردیده است که نشان از مواجهه زیاد کارگران با سیلیس و وضعیت نامطلوب شرایط کار کارگران دارد. 

مطالعات محدود انجام شده توسط وزارت بهداشت مرکز سلامت محیط و کار(در ملایر و قم) نشان میدهد بیش از 12 در صد کارگران در معرض در سنگ کوبیها در مراحل پیشرفته بیماری سیلیکوزیس بوده اند. تحقیقات بعمل آمده در صنعت شیشه‌سازی  حاکی از بالا بودن مقدار میانگین غلظت گردو غبار سیلیس آزاد قابل استنشاق در قیاس با معیار های [3]ACGIH و افزایش  شیوع علائم اختلالات ریوی (سرفه، خروج خلط، رنگ خلط، احساس فشردگی در سینه، تنگی نفس و...) و در مواردی بیماری  سیلیکوز یس در کارگران تماس یافته مشاهده شده است.

متن کامل :

دریافت